Syndrom Gombrowicza
Właściwie nie wiadomo, czym jest książka Szymona Hołowni „Boskie zwierzęta”: esejem kulturowym, rozbudowanym felietonem, przeglądem lektur autora, gloryfikacją świata zwierzęcego czy agitką przeciwko zgubnemu nawykowi jedzenia mięsa. Pewnie wszystkim po trochu. Hołownia uważa, że wyszedł mu „płomienny (chyba) manifest chrześcijanina, który ma dość maszyny idącej dziś przez Ziemię i robiącej z niej piekło dla najsłabszych (…) dość robienia z Boga służącego ludzkich apetytów”. Nadto uznaje zwierzęta za święte, widzi je w raju zanim my się tam dostaniemy, jest pewien, że mają dusze i swoje życie umysłowe, a także zaleca, aby człowiek wziął świat zwierzęcy pod kuratelę zamiast go maltretować, jak ...
Harry Potter w kosmosie
Trwoga mnie ogarnia na widok lektur mojej nastoletniej latorośli: ani jednej książki „o czymś”, przeważnie różne multiplikacje fantasy. Może literatury o czymś dla młodzieży nie ma? Ale jest: oto trylogia o George’u, napisana przez guru kosmologów Stephena Hawkinga i jego córkę Lucy, dziennikarkę i pisarkę. Książki ukazywały się w roku 2007, 2009 i 2011, na polski były przetłumaczone z Jerzym w tytule. Wydaje się, że powrót do George’a w nowym tłumaczeniu wyszedł cyklowi na dobre, gdyż spolszczony na siłę bohater, znalazłszy się w centrum nieziemskich zjawisk budziłby czasem niezamierzone efekty komiczne. Stephen Hawking w czasie powstawania trylogii znalazł się już u ...
Ucieczka od Stalina
W 2010 roku słynny reżyser Peter Weir nakręcił film „Niepokonani”, pokazujący ucieczkę grupy więźniów ze stalinowskiego łagru. Szli – aż doszli – z Syberii przez pustynię Gobi do Indii. Dziś w świetle dokumentów uznaje się, że książka, która dała początek filmowi, to fikcja literacka. Nie są natomiast fikcją „Płytkie groby na Syberii”, wspomnienia spisane pod koniec lat 80. XX wieku przez 70-letniego wówczas Michała Krupę, Polaka z Wielkiej Brytanii. Krupa walczył w kampanii wrześniowej, potem poszukując rodziców przekroczył świeżo wytyczoną granicę niemiecko-sowiecką. Złapany przez sowiecki patrol, okrzyknięty szpiegiem niemieckim, skierowany do Łubianki, wylądował w końcu na dalekiej Północy, w łagrze nad ...
Samotność astronauty
Michael Collins był pilotem modułu dowodzenia Columbia podczas wiekopomnego lotu Apollo 11, kiedy dwóch ludzi po raz pierwszy w dziejach zstąpiło na skorupę Księżyca. Czytelnik spoglądając na obszerne tomiszcze jego wspomnień, wydanych po raz pierwszy w roku 1974, ma wątpliwości: cóż ciekawego mógł napisać pilot, który krążył bezczynnie wokół Księżyca, podczas gdy jego koledzy hasali po Srebrnym Globie? A jednak książka Collinsa jest jednym z najlepszych tekstów o astronautyce, jakie zdarzyło mi się czytać. Przede wszystkim Collins, znany z ciągot humanistycznych, napisał ją sam i zrobił to sprawnie, potoczyście, szczegółowo, z nieodzownym podczas patrzenia w przeszłość humorem. Po drugie, nie wiadomo, ...
Ogrodnik kosmosu
W krótkiej powieści „Starość aksolotla” udało się Jackowi Dukajowi spełnić trzy niemożliwości. Po pierwsze przenieść osobowość człowieka poza jego organizm, używając aparatury komputerowej. Taki zabieg zdążył się już stać się świętym Graalem informatyków, speców od sztucznej inteligencji i pisarzy science fiction, ale nic nie wskazuje, byśmy dziś byli bliżej zrealizowania tego cudu niż np. pitekantrop. U Dukaja służy do tego „ficzer” do gier InSoul 3, co czyni rzecz dodatkowo nieprawdopodobną. Najpierw dlatego, że takie przeniesienie to rzecz nieprosta, wymagająca długich przygotowań, badań i naprawdę potężnej aparatury. W „Starości aksolotla” wszystko odbywa się na łapu capu, chałupniczo, bo nie ma chwili ...
Spis inwentarza
Bohdan Dyakowski był przed II wojną światową czołowym polskim przyrodnikiem, współzałożycielem Ligi Ochrony Przyrody. Jego prace cieszyły się uznaniem; podobno sam Miłosz zabrał z domu książkę Dyakowskiego jako jedną z cenniejszych rzeczy, gdy opuszczał Wilno. Pisałem na tych łamach o świetnej monografii „Las i jego mieszkańcy”; czas na monumentalne dzieło „Z naszej przyrody”, wydane po raz pierwszy w 1903 roku. Autor przedstawił w nim zwierzęta i rośliny, spotykane w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, od pospolitych do rzadszych. Podzielił je na sześć działów: dom i podwórze, ogród, pole, łąkę, las i wodę. W każdym z tych miejsc dokonywał obserwacji ...
