Ucieczka od Stalina
W 2010 roku słynny reżyser Peter Weir nakręcił film „Niepokonani”, pokazujący ucieczkę grupy więźniów ze stalinowskiego łagru. Szli – aż doszli – z Syberii przez pustynię Gobi do Indii. Dziś w świetle dokumentów uznaje się, że książka, która dała początek filmowi, to fikcja literacka. Nie są natomiast fikcją „Płytkie groby na Syberii”, wspomnienia spisane pod koniec lat 80. XX wieku przez 70-letniego wówczas Michała Krupę, Polaka z Wielkiej Brytanii. Krupa walczył w kampanii wrześniowej, potem poszukując rodziców przekroczył świeżo wytyczoną granicę niemiecko-sowiecką. Złapany przez sowiecki patrol, okrzyknięty szpiegiem niemieckim, skierowany do Łubianki, wylądował w końcu na dalekiej Północy, w łagrze nad ...
Samotność astronauty
Michael Collins był pilotem modułu dowodzenia Columbia podczas wiekopomnego lotu Apollo 11, kiedy dwóch ludzi po raz pierwszy w dziejach zstąpiło na skorupę Księżyca. Czytelnik spoglądając na obszerne tomiszcze jego wspomnień, wydanych po raz pierwszy w roku 1974, ma wątpliwości: cóż ciekawego mógł napisać pilot, który krążył bezczynnie wokół Księżyca, podczas gdy jego koledzy hasali po Srebrnym Globie? A jednak książka Collinsa jest jednym z najlepszych tekstów o astronautyce, jakie zdarzyło mi się czytać. Przede wszystkim Collins, znany z ciągot humanistycznych, napisał ją sam i zrobił to sprawnie, potoczyście, szczegółowo, z nieodzownym podczas patrzenia w przeszłość humorem. Po drugie, nie wiadomo, ...
Ogrodnik kosmosu
W krótkiej powieści „Starość aksolotla” udało się Jackowi Dukajowi spełnić trzy niemożliwości. Po pierwsze przenieść osobowość człowieka poza jego organizm, używając aparatury komputerowej. Taki zabieg zdążył się już stać się świętym Graalem informatyków, speców od sztucznej inteligencji i pisarzy science fiction, ale nic nie wskazuje, byśmy dziś byli bliżej zrealizowania tego cudu niż np. pitekantrop. U Dukaja służy do tego „ficzer” do gier InSoul 3, co czyni rzecz dodatkowo nieprawdopodobną. Najpierw dlatego, że takie przeniesienie to rzecz nieprosta, wymagająca długich przygotowań, badań i naprawdę potężnej aparatury. W „Starości aksolotla” wszystko odbywa się na łapu capu, chałupniczo, bo nie ma chwili ...
Spis inwentarza
Bohdan Dyakowski był przed II wojną światową czołowym polskim przyrodnikiem, współzałożycielem Ligi Ochrony Przyrody. Jego prace cieszyły się uznaniem; podobno sam Miłosz zabrał z domu książkę Dyakowskiego jako jedną z cenniejszych rzeczy, gdy opuszczał Wilno. Pisałem na tych łamach o świetnej monografii „Las i jego mieszkańcy”; czas na monumentalne dzieło „Z naszej przyrody”, wydane po raz pierwszy w 1903 roku. Autor przedstawił w nim zwierzęta i rośliny, spotykane w Polsce na przełomie XIX i XX wieku, od pospolitych do rzadszych. Podzielił je na sześć działów: dom i podwórze, ogród, pole, łąkę, las i wodę. W każdym z tych miejsc dokonywał obserwacji ...
Obcy czają się za rogiem
Jakiś czas temu na tapecie był cykl Bena Bovy o opanowywaniu Układu Słonecznego. Każda książka dotyczyła kolejnego etapu tego procesu albo kolejnej planety, która wchodziła w zasięg przedsiębiorczej ludzkości. Teraz dysponujemy cyklem Jamesa Coreya, napisanym z jeszcze większym rozmachem i zakrojonym na o wiele większą skalę. Corey opisuje ten okres zdobywania Układu Słonecznego, kiedy wszystko jest z grubsza podzielone i na arenie liczą się czterej gracze: Ziemia, Mars, Pasiarze (z pasa planetoid) oraz Sojusz Planet Zewnętrznych. Animozje między nimi są tak znaczne, że raz po raz dochodzi do konfrontacji zbrojnych. Dwa pierwsze tomy wskazują, że jest to fantastyka typu space opera, a ...
Groza wieloświatowa
Pojawił się na świecie nowy nurt w science fiction, nazwany quantum fiction. Z grubsza polega na tym, że zjawiska kwantowe, normalnie zachodzące w mikroświecie, przedostają się do świata makro, powodując niepokojące zaburzenia. W szczególności autorzy wykorzystują tu zjawisko wieloświata (wielości światów), pomiędzy którymi można się przemieszczać, acz najczęściej ze zgubnym skutkiem. Są to realności niby podobne do naszej, ale różniące się w istotnych szczegółach i kto tego na czas nie pojmie, ginie albo zostaje w nich na zawsze. W powieści „Świat miniony” nieznanego bliżej Toma Sweterlitscha ludzkość opanowała technikę dalekich skoków w przestrzeni i w czasie. Podróże te nie odbywają się ...
