Nauka jako prowizorka
Najbardziej interesujące koncepcje naukowe są swego rodzaju mapami, powiada Priyamvada Nataryan w książce o kluczowych teoriach kosmologii. „Odkrywane prawdy mają charakter dynamiczny i kreślą jedynie mapę wytyczającą drogę dalszego rozwoju”. Mapa ta jest z gruntu prowizoryczna i w tym sensie prowizoryczna jest cała nauka, gdyż nowe ustalenia powodują modyfikacje teorii i całego stanu wiedzy. Oczywiście to metaforyczne zobrazowanie nauki nie wyklucza podania w książce rozdziałów o historycznych mapach kosmosu – niektóre wielkiej urody graficznej – oraz o mapach rozkładu promieniowania reliktowego, opracowanym dzięki satelitom COBE, WMAP oraz Planck. Oprócz promieniowania reliktowego autorka – profesor astronomii i fizyki na uniwersytecie Yale – ...
Wszyscy na nas polują
Dwadzieścia lat temu w piśmie literackim, w którym pracowałem, postanowiliśmy wydać numer o fantastyce chińskiej. Rychło doszliśmy do wniosku, że oprócz starożytnych mitów fantastyki chińskiej po prostu nie ma. Niezależnie od tego, czy była to prawda, czy nie, pogląd taki na początku XXI wieku musi ulec zmianie za sprawą Cixin Liu, inżyniera zatrudnionego w elektrowni i autora około 20 powieści SF, z których pięć wyróżniono miejscową nagrodą. W 2015 roku Cixin Liu otrzymał największą nagrodę amerykańską Hugo dla fantastów. Dostał ją za powieść „Problem trzech ciał”; przyznanie jej za utwór nieamerykański zdarzyło po raz pierwszy w historii. „Problem trzech ciał” otwiera ...
Fizyk matematyczny
Moda, wiara i fantazja to dziwne kategorie jak na dzieło poświęcone naukom ścisłym. A jednak w książce (księdze – ponad 800 stron!) Rogera Penrose’a, światowej sławy fizyka, matematyka i kosmologa, w pełni się uzasadniają. Moda dotyczy teorii strun, na której Penrose nie pozostawia suchej nitki i dziwi go bardzo, że środowisko fizyków bezkrytycznie podąża w tym kierunku. Wiara z kolei dotyczy wielu aspektów teorii kwantowej, którą Penrose uważa za niepełną i w tym upatruje źródeł trudności z pożenieniem kwantów i grawitacji. Fantazja zaś to termin wybrany chyba z asekuracji - Penrose dyskutuje tu problemy kosmologiczne dotyczące multiversum, czarnych dziur i Big ...
Tabakierka czasu
Przypuśćmy, że dysponują Państwo kieszonkowym wehikułem czasu w formie zabytkowej tabakierki, zdolnej w jednej chwili przerzucić właściciela parę dni albo parę lat do przodu. Gdzie by tu się wybrać? Jak w powieści Wellsa, podróżnik w czasie może się przemieszczać tylko w przyszłość; przeszłość jest ustalona i definitywnie zamknięta. W trylogii „Rzeka Chronos” Kira Bułyczowa gadżet ten gra jednak drugorzędną rolę. Przede wszystkim czytamy powieść na poły historyczną, rozpoczynającą się latem 1913 roku, a zakończoną w grudniu 1917 roku. Daty te obejmują przełomowy okres historyczny w Rosji, obalenie caratu, okres rządu Kiereńskiego, rewolucję październikową i początek władzy bolszewików. W dodatku akcja rozgrywa ...
Zbrodnicza arystokracja
Nie uważam, że dobrze się dzieje, kiedy księża zajmują się tym, co powinno należeć do cywilów. Ksiądz nie powinien zastępować sklepowej za ladą, szewca przy kopycie ani policjanta w śledztwie, bo większe szkody poniesiemy, gdy zabraknie go przy ołtarzu albo w konfesjonale. Jednakże w kulturze masowej, która zgrała już wszystkie karty, obsadza się księdza w roli detektywa, bo tego jeszcze nie było. Tylko czy na pewno nie było? Zanim nastał rodzimy ojciec Mateusz, użerający się z przestępcami w Sandomierzu (nie widziałem ani jednego odcinka, tak mało mnie to obeszło), poprzedził go ksiądz Brown. W roku 1911 Gilbert K. Chesterton zatrudnił go ...
Kaczmar
Znałem Jacka Kaczmarskiego od pierwszych kroków na scenie, od pierwszych piosenek i występów. Wydał mi się artystą od razu w pełni ukształtowanym, który potem niewiele dodał do swego image’u. Bo też nie musiał niczego dodawać – ewentualne zmiany tylko by osłabiły jego wizerunek ostrego, bezkompromisowego w osądach śpiewającego poety. Jego śpiewanie było jak jego teksty: biło po uszach, czasem przechodziło w krzyk, ale każde słowo było na swoim miejscu, żadne nie było zbędne. Przyjrzeć się tekstom Kaczmara, jak o nim mówił jego bliski kompan i współpracownik na scenie, Przemek Gintrowski, pozwala gruby tom wierszy „Między nami”, obejmujący cały (chyba) dorobek zmarłego ...
