Fizyk matematyczny
Moda, wiara i fantazja to dziwne kategorie jak na dzieło poświęcone naukom ścisłym. A jednak w książce (księdze – ponad 800 stron!) Rogera Penrose’a, światowej sławy fizyka, matematyka i kosmologa, w pełni się uzasadniają. Moda dotyczy teorii strun, na której Penrose nie pozostawia suchej nitki i dziwi go bardzo, że środowisko fizyków bezkrytycznie podąża w tym kierunku. Wiara z kolei dotyczy wielu aspektów teorii kwantowej, którą Penrose uważa za niepełną i w tym upatruje źródeł trudności z pożenieniem kwantów i grawitacji. Fantazja zaś to termin wybrany chyba z asekuracji - Penrose dyskutuje tu problemy kosmologiczne dotyczące multiversum, czarnych dziur i Big ...
Tabakierka czasu
Przypuśćmy, że dysponują Państwo kieszonkowym wehikułem czasu w formie zabytkowej tabakierki, zdolnej w jednej chwili przerzucić właściciela parę dni albo parę lat do przodu. Gdzie by tu się wybrać? Jak w powieści Wellsa, podróżnik w czasie może się przemieszczać tylko w przyszłość; przeszłość jest ustalona i definitywnie zamknięta. W trylogii „Rzeka Chronos” Kira Bułyczowa gadżet ten gra jednak drugorzędną rolę. Przede wszystkim czytamy powieść na poły historyczną, rozpoczynającą się latem 1913 roku, a zakończoną w grudniu 1917 roku. Daty te obejmują przełomowy okres historyczny w Rosji, obalenie caratu, okres rządu Kiereńskiego, rewolucję październikową i początek władzy bolszewików. W dodatku akcja rozgrywa ...
Wynalazcy do kwadratu
W książce prezentującej sylwetki 25 Polaków, innowatorów na skalę światową, wynalazcy zdecydowanie przeważają nad odkrywcami. Tych ostatnich jest tylko sześcioro: oprócz Skłodowskiej-Curie i Kopernika pozostali zasłużyli się w medycynie: Kazimierz Funk odkrył witaminy, Ludwik Hirszfeld – grupy krwi, Rudolf Weigl szczepionkę na tyfus, a Edmund Biernacki wykrywanie stanów zapalnych organizmu przez OB (odczyn Biernackiego). Funk i Hirszfeld byli zgłaszani do Nobla, ale ostatecznie go nie dostali. Z kolei wynalazcom polskim cywilizacja zawdzięcza takie urządzenia jak wykrywacz do min, platformę wiertniczą, kamizelkę kuloodporną, walkie-talkie, wycieraczki samochodowe, ręczną kamerę filmową, peryskop czołgowy, spawanie elektryczne, laminarny profil skrzydła samolotowego (czyli taki, który pozwala latać ...
Zbrodnicza arystokracja
Nie uważam, że dobrze się dzieje, kiedy księża zajmują się tym, co powinno należeć do cywilów. Ksiądz nie powinien zastępować sklepowej za ladą, szewca przy kopycie ani policjanta w śledztwie, bo większe szkody poniesiemy, gdy zabraknie go przy ołtarzu albo w konfesjonale. Jednakże w kulturze masowej, która zgrała już wszystkie karty, obsadza się księdza w roli detektywa, bo tego jeszcze nie było. Tylko czy na pewno nie było? Zanim nastał rodzimy ojciec Mateusz, użerający się z przestępcami w Sandomierzu (nie widziałem ani jednego odcinka, tak mało mnie to obeszło), poprzedził go ksiądz Brown. W roku 1911 Gilbert K. Chesterton zatrudnił go ...
Kaczmar
Znałem Jacka Kaczmarskiego od pierwszych kroków na scenie, od pierwszych piosenek i występów. Wydał mi się artystą od razu w pełni ukształtowanym, który potem niewiele dodał do swego image’u. Bo też nie musiał niczego dodawać – ewentualne zmiany tylko by osłabiły jego wizerunek ostrego, bezkompromisowego w osądach śpiewającego poety. Jego śpiewanie było jak jego teksty: biło po uszach, czasem przechodziło w krzyk, ale każde słowo było na swoim miejscu, żadne nie było zbędne. Przyjrzeć się tekstom Kaczmara, jak o nim mówił jego bliski kompan i współpracownik na scenie, Przemek Gintrowski, pozwala gruby tom wierszy „Między nami”, obejmujący cały (chyba) dorobek zmarłego ...
Czy pan istnieje, Mr. Lem?
Zdaje mi się, że pisanie biografii przypomina rekonstrukcję kierowcy rajdowego Johnsa z opowiadania Lema „Czy pan istnieje, mister Johns?”. Części ciała utracone podczas wypadków na torze wymienia się na sztuczne narządy i organy, wskutek czego jest coraz mniej Johnsa w Johnsie, a coraz więcej firmy produkującej protezy. W biografii Lema pióra Orlińskiego zachodzi podobne zjawisko: wprawdzie Lema jest w niej sporo, ale zdecydowanie za dużo Orlińskiego. Wojciech Orliński bez przerwy pisze o sobie, wypiera sobą swego bohatera - a przecież czytelnik biografii autora „Solaris” chce przede wszystkim czytać o Lemie, nie zaś o Orlińskim. (We wzorcowej biografii Sutina o Philipie ...
