Leonard Mlodinov to zawodowy fizyk i popularyzator nauki, znany jako współautor kilku książek Stephena Hawkinga. Tym razem zajął się zagadnieniem spoza swojej dziedziny: okazuje się, że gros naszych zachowań zawdzięczamy decyzjom mózgu powstającym poza naszą świadomością. Jeszcze pół wieku temu byłoby to bluźnierstwo naukowe; od kilkunastu lat rzecz stała się tematem poważnych badań, co doprowadziło do powstania neuronauki (neuroscience). Podstawowym narzędziem badawczym jest tu funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy, który pozwala obserwować pracę mózgu podczas podejmowania przezeń różnych życiowych decyzji.
„Nieświadomość wpływa na wszystkie świadome doświadczenia, jakie mamy w kontaktach ze światem: określa, jak postrzegamy siebie i innych, definiuje znaczenia przypisywane codziennym wydarzeniom, umożliwia wydawanie błyskawicznych osądów i podejmowanie instynktownych decyzji, co często przesądza o życiu lub śmierci.” Wydaje się, że nie może być inaczej: co sekunda do mózgu spływa około 11 mln bitów informacji przesyłanych przez zmysły, z czego mózg jest w stanie przetworzyć ledwie 16 – 50 bitów. Gdyby nie odruchy nieświadome, mózg stanąłby jak przeciążony komputer. W tym ujęciu nieświadomość jest wybawieniem, jest kluczem do naszego poprawnego działania.
Mlodinov zafascynowany nuronauką poświęcił jej pięć lat, przeczytał 800 traktatów i prac na ten temat, uczestniczył w badaniach kilku znajomych na Caltechu. Książka w dużej mierze jest relacją z dzisiejszego stanu posiadania neuronauki, ale im bliżej końca, tym bardziej zamienia się w rejestr doświadczeń psychologicznych, z których wynika, że zmysły nas oszukują, a człowiek zachowuje się nieracjonalnie. Jesteśmy kombinacją układów, które reagują na docierającą do nas na różnym poziomie mnogość sygnałów, odbieranych, uzgadnianych i służących za podstawę natychmiastowych odruchów. Aż dziw bierze, że złożona z tak zawodnych i niewspółmiernych elementów całość działa względnie dobrze – i to chyba jest najbardziej zaskakujący wniosek z fascynującej książki Mlodinova.
